Anatomia zbrodni, czyli fascynujące sekrety kryminalistyki – recenzja książki Val McDermid

Opublikowano 9 listopada 2015 w: Polecane książki | 0 komentarzy

Szkocka pisarka Val McDermid, autorka licznych kryminałów, postanowiła tym razem napisać o prawdziwych zbrodniach i na ich przykładach pokazać rozwój kryminalistyki, która zmieniła sposób prowadzenia śledztw. I tak powstała Anatomia zbrodni – niesamowita lektura!

Ostatnio wspominałem o poradniku pisania Katarzyna Bondy, w której autorka wielokrotnie podkreśla potrzebę przygotowania się do stworzenia własnej książki. Tego samego zdania są m.in. Tom Clancy czy Jeffery Deaver, których metody pracy opisywałem.

Dlatego uważam, że każdy, kto zamierza napisać powieść kryminalną, powinien sięgnąć po “Anatomię zbrodni. Sekrety kryminalistyki”. Jest tutaj bowiem mnóstwo pożytecznych, jak również inspirujących informacji z różnych dziedzin tej rozwijającej się dynamicznie gałęzi wiedzy wykorzystywanej w prowadzeniu śledztw.

Prawdziwe oblicze kryminalistyki
Wiele osób wiedzę o tym, jak wygląda współczesna kryminalistyka, czerpie z seriali, szczególnie z “CSI: Kryminalne zagadki”, jednak jak pisze McDermid całkowicie zaburzył on obraz rzeczywistości i przez to np. “całkiem spora liczba ławników zaczęła wierzyć, że badania DNA to niezbędny element każdego śledztwa”, mimo że czasami są one po prostu zbędne, bo zebrano już wystarczający materiał dowodowy i nie ma sensu wydawać dodatkowych środków na zbędne i drogie badania. Jednak – jak przyznaje autorka – “Są też jednak tacy, którzy twierdzą, że efekt CSI poprawił ogólną wiedzę społeczeństwa na temat technik kryminalistycznych, nawet jeśli robi to niebyt dokładnie”.

Co ciekawe, McDermid zauważa, że nawet osoby pracujące w policji, a będące wielbicielami seriali kryminalnych zapominają czasem o zasadzie, że “nie warto sięgać po jakieś kosmiczne wynalazki, jeśli te same efekty uzyskamy w prostszy i tańszy sposób”.

Jeden z rozmówców autorki wspomina taką historię: “Pamiętam, jak kiedyś znaleźliśmy zadźganego mężczyznę, a oficer natychmiast zaproponował, byśmy zrobili badanie na obecność cząstek metalu w ranie, aby udowodnić, że ofiarę faktycznie zabito nożem. Trzeba mu było wyjaśnić, że nie jest to konieczne, skoro ostrze wciąż tkwi w ciele”.

Wielokrotnie jednak bez pomocy naukowców  wiele zbrodni na całym świecie do dzisiaj nie było by wyjaśnionych, zaś ich sprawcy – dalej byliby na wolności. To właśnie za sprawą pasji i tytanicznej pracy całego sztabu specjalistów, takich jak technicy kryminalistyczni, entomolodzy, anatomopatolodzy, antropolodzy, toksykolodzy czy  specjaliści daktyloskopijni, o których rzadko się czyta na pierwszych stronach gazet, śledztwo może zakończyć się wykryciem sprawcy.

Val McDermid z wyczuciem i wyważeniem pisze o rozwoju kryminalistyki. Pasjonująco opowiada o poszczególnych jej dziedzinach i ich rozwoju na przestrzeni wieków, ale nie zamiata pod dywan także grzechów niektórych naukowców czy też wątpliwości, które pojawiają się wraz z powszechniejszym stosowaniem niektórych metod. Pisarka podaje spektakularne przykłady, za pomocą jakich metod (np. poprzez porównanie układu żył!) udało się skazać przestępców, wspomina jednak także o sprawach, w których eksperci się pomylili i co doprowadziło do skazania niewinnych osób.

Czym jest kryminalistyka
Jak pisze Val McDermid – “My, twórcy powieści kryminalnych, lubimy doszukiwać się korzeni tego gatunku w najgłębszych czeluściach historii literatury. Historie kryminalne odnajdujemy na kartach Biblii: oszustwo w Edenie, bratobójstwo w opowieści o Kainie i Ablu, zabójstwo Uriasza dokonane przez króla Dawida. Przekonujemy samych siebie, że Shakespeare był jednym z nas. Prawda jest jednak taka, że prawdziwe kryminały zaczęło powstawać dopiero wtedy, gdy pojawił się system prawny opierający się na dowodach. Zawdzięczamy go właśnie pionierskim okryciom detektywów i badaczy”.

I o tym jest właśnie “Anatomia zbrodni”. Dowiemy się z niej, jak narodziła się kryminalistyka, czyli metoda badania miejsca zbrodni i analizy dowodów (nazwę wymyślił francuz Edmond Locard, który był założycielem słynnego laboratorium dochodzeniowego i autorem siedmiotomowego podręcznika objaśniającego podstawy nowej metody). Sformułował on podstawową zasadę kryminalistyki: “każdy kontakt pozostawia ślad”. I dzięki bardzo skrupulatnym i drobiazgowym badaniom zarówno na miejscach zbrodni, jak i w laboratorium, praca techników ma coraz większy wpływ na kształt śledztwa.

Autorka opisuje w jaki sposób obecnie traktuje się miejsce zbrodni, jak wygląda badanie pożarów, jak rozwijała się entomologia, medycyna sądowa, toksykologia, daktyloskopia, badanie DNA i rozbryzgów krwi. W jaki sposób wykorzystuje się antropologię podczas śledztwa, do czego przydaje się rekonstrukcja twarzy, informatyka śledcza oraz psychologia sądowa. A na koniec opisuje, jak to wszystko jest prezentowane na sali sądowej  i co z tego wynika podczas procesu (w systemie anglosaskim).

Całość liczy 400 stron i jest to rewelacyjna i wciągająca lektura.

Fascynująca “Anatomia zbrodni”
Dużo dowiedziałem się z tej pozycji. Nie mam wątpliwości, że każdy autor, który myśli o pisaniu kryminałów, powinien choć raz przeczytać dzieło Val McDermid. Polecam ją również fanom kryminałów, jak również każdemu, kto interesuje się nauką bądź lubi wiedzieć ciekawe rzeczy z różnych dziedzin. W “Anatomii zbrodni” tego bowiem nie brakuje, gdyż prócz rozmów z ekspertami w poszczególnych dziedzinach, pisarka przytacza również mnóstwo historii prawdziwych śledztw, podczas których – z powodzeniem bądź nie – wykorzystywano najnowsze osiągnięcia naukowe. Jest to istna kopalnia wiedzy!

Informacje o książce Anatomia zbrodni. Sekrety kryminalistyki – autor: Val McDermid, tytuł oryginalny: Forensic. The Anatomy of Crime, tłumaczenie: Grzegorzewski Piotr i Wróbel Marcin, wydawnictwo: W.A.B., liczba stron: 352, cena: przegląd cen w e-sklepach poniżej. Książka dostępna również jako ebook (mobi i epub). Dziękuję wydawnictwu W.A.B. za udostępnienie egzemplarza do recenzji.

Zobacz także:

“Znalezione nie kradzione” Stephena Kinga – recenzja książki Dobra opowieść: Wyspa tajemnic – recenzja książki i filmu Seria Clue, czyli norweskie kryminały dla nastolatków – recenzja Zasługa nocy, czyli mocny debiut Mateusza M. Lemberga – recenzja powieści Poradnik: Maszyna do pisania. Kurs kreatywnego pisania Katarzyny Bondy – recenzja