“Jonathan Strange i pan Norrell” Susanny Clarke – recenzja powieści

Opublikowano 29 czerwca 2015 w: Polecane książki | 0 komentarzy

Susanna Clarke dziesięć lat pisała swoją debiutancką książkę, która ostatecznie pojawiła się w sprzedaży w 2004 roku. Opłaciło się! Powieść wygrała kilka ważnych nagród (m.in. Hugo Award), sprzedała się w nakładzie przekraczającym milion egzemplarzy, a teraz został wyemitowany mini-serial na jej podstawie.

Produkcja BBC zatytułowana „Jonathan Strange & Mr Norrell” (tylko siedem odcinków – premiera odbyła się 17 maja, natomiast ostatnią część widzowie zobaczyli wczoraj, 28 czerwca) daje mi pretekst, by akurat teraz napisać o tej ciekawej powieści, którą przeczytałem dekadę temu ;-)

Co ciekawe, „Jonathan Strange i pan Norrell” to samodzielna powieść licząca ponad osiemset stron, jednak w Polsce Wydawnictwo Literackie postanowiło wydać ją w trzech częściach, jakby obawiając się, że tak gruba książka zniechęci czytelników do kupna. Obecnie prawa do polskiego wydania posiada Wydawnictwo Mag i dzieło Susanny Clarke jest już dostępne w całości w jednym tomie.

Książka „Jonathan Strange i pan Norrell” szybko została określona jako „Harry Potter dla dorosłych”, jednak zdecydowanie bliżej jej do książek Jane Austen niż J. K. Rowling. Owszem, jest to powieść o magii, ale bardziej niż z gatunkiem fantasy mamy tutaj do czynienia z interesującą powieścią obyczajową, w której opisane jest angielskie społeczeństwo z początku XIX wieku.

I to jakim stylem! Przyjemnie czytało mi się debiut Clarke. Uważam, że humor i ironia to najsilniejsze atuty „Jonathana Strange’a i pana Norrella”. Trzeba jednak być cierpliwym, gdyż akcja rozwija się bardzo leniwie. Miałem wręcz wrażenie, że wydarzenia są jedynie tłem do pokazania XIX-wiecznej Anglii oraz konfrontacji dwóch wybitnych jednostek.

„Jonathan Strange i pan Norrell” – opis książki
Pan Norrell to pierwszy praktykujący mag na terenie Anglii od dziesięcioleci. Do tego jest arogancki, ambitny i żądny zaszczytów. Natomiast Jonathan Strange to jego przeciwieństwo – pomocny, przyjacielski i lubiący towarzystwo innych ludzi. Zostaje on uczniem Norrella, mimo że mężczyźni od początku się nie lubią. Liczy się jednak wyższy cel, czyli zwycięstwo Anglii nad Francją Napoleona Bonapartego.

Udaje im się przekonać rząd, że ich umiejętności będą pomocne na wojnie. Z czasem jednak, wraz z kolejnymi nieporozumieniami pomiędzy magami, okazuje się, że nawet wspólny przeciwnik to za mało, by Anglia mogła „pomieścić” obu mężczyzn na swojej ziemi…

„Jonathan Strange i pan Norrell” to przykład powieści, którą jedni uznają za rewelacyjną, kiedy drudzy nawet nie doczytają jej do końca. Mi podobał się styl pisarski Clarke, jej poczucie humoru oraz atmosfera, którą potrafiła wyczarować ze słów, chociaż również sam podczas lektury narzekałem na zbyt leniwą narrację. Mówiąc wprost – książka na początku jest nudna.

Czytałem jednak dalej, gdyż z czasem robi się – na szczęście – coraz ciekawiej. Poza tym niektóre zdania to istne perełki, jak chociażby to: „Jak mag może egzystować bez ksiąg? Niech mi to ktoś wytłumaczy. To przypomina proszenie polityka, by doszedł do zaszczytów bez łapówek i protekcji” :-)

Humor i ironia Susanny Clarke
Styl angielskiej pisarki bardzo pasuje do tej opowieści. Oto próbka: Pan Norrell „kilka razy w roku spotyka się z sąsiadami. W końcu to Anglia, nie można tu żyć poza społecznością, nawet jeśli jest się tak oschłym i zgorzkniałym. Zachodzą do niego, zostawiają wizytówki, zapraszają na obiady lub ansamble. Robią to z dobrego serca. Są przekonani, że zbyt długa samotność szkodzi, ale również ciekawi ich, czy zmienił się od ostatniego spotkania. Nie zmienił się”.

Choć cała powieść skupia się na magii, to jednocześnie Clarke umiejętnie przemyca uwagi dotyczące angielskiej klasy wyższej. Na przykład: „Narzeczona sir Waltera, panna Wintertowne, nie żyje. Odeszła dziś po południu. Mieli brać ślub za dwa dni, ale biedaczka zmarła. Tysiąc funtów rocznie – proszę sobie wyobrazić jego rozpacz!”.

Kilka stron dalej: „Pewna dama zauważyła, że świat bardzo jest łaskawy dla młodych, którzy albo  umierają, albo biorą ślub. Wyobraź sobie zatem, czytelniku, zainteresowanie towarzyszące pannie Wintertowne! Żadna młoda dama nie znalazła się w tak uprzywilejowanej sytuacji: umarła we wtorek, wskrzeszono ją w środę nad ranem, a za mąż wychodziła w czwartek. Zdaniem niektórych to aż za wiele wrażeń w jednym tygodniu”.

Światowy bestseller
Erudycja autorki połączona z humorem i ironią zdecydowały o sukcesie „Jonathana Strange’a i pana Norrella”. Widać, że Susanna Clarke solidnie przygotowała się do napisania swojej debiutanckiej książki zbierając informacje o Anglii za czasów napoleońskich. Dzięki temu mogła swobodnie pisać o obyczajach, historii, jak i o takich szczegółach jak np. jakich świeczników najczęściej używano w Londynie w tym czasie. Uwidacznia się to również w licznych – niekiedy dość rozbudowanych – przypisach, niektórych wręcz o charakterze encyklopedycznym, które są w powieści (np. w jakiej książce o magii napisano o danym zaklęciu).

Równolegle pisarka tworzyła historię magii – jej narodzin, rozkwitu i upadku. I zrobiła to tak umiejętnie, że czytając powieść odnosi się wrażenie, że naprawdę istnieje „magiczna” Anglia.

Całość robi wrażenie, dlatego – jeśli zainteresowaliście się tym tytułem za sprawą serialu albo po prostu szukacie ciekawej książki o magii lub o dawnej Anglii – sięgnijcie po „Jonathana Strange’a i pana Norrella”.

Informacje o książce Jonathan Strange i pan Norrell – autor: Susanna Clarke, tytuł oryginalny: Jonathan Strange & Mr Norrell, tłumacz: Małgorzata Hesko-Kołodzińska, wydawnictwo: Mag, liczba stron: 816, cena: przegląd cen w e-sklepach poniżej.

Zobacz także:

“Pan Mercedes” Stephena Kinga – recenzja powieści “Przebudzenie” Stephena Kinga – recenzja powieści Warto przeczytać: Bez mojej zgody – Jodi Picoult – recenzja powieści “Znalezione nie kradzione” Stephena Kinga – recenzja książki “Droga donikąd” Michała Gołkowskiego – recenzja powieści